Έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι η φράση "Μολών Λαβέ" ήταν η ειρωνική απάντηση του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα στην αίτηση του βασιλιά των Περσών να παραδώσει τα όπλα, κατά τη μάχη των Θερμοπυλών.
Μεταφράζεται μάλιστα ως "έλα να τα πάρεις". Ας δούμε όμως την πραγματική ετυμολογία της.
Και έναν μικρό ιστορικό πρόλογο.
Φτάνοντας ο Ξέρξης στις Θερμοπύλες, έστειλε διαπραγματευτές να πείσουν τον Λεωνίδα όχι να παραδοθεί φυσικά (ήταν άλλα τα ήθη του πολέμου της εποχής) αλλά να τον αφήσει να περάσει και να μην γίνει αιματοχυσία. Του υποσχόταν μάλιστα να τον κάνει και Σατράπη της Ελλάδας.
Ο Λεωνίδας από την πλευρά του, έχοντας κάνει πολεμικό συμβούλιο με τους στρατιωτικούς αρχηγούς όλων των Ελλήνων (ήταν Πανελλήνια η παρουσία των στρατευμάτων στις Θερμοπύλες, πλην Μακεδόνων που είχαν κατακτηθεί ως άμεσος στόχος του περάσματος των Περσών από την Ασία στην Ευρώπη) αποφασίζει να αποδεσμεύσει όλο το στράτευμα των Ελλήνων διότι ως μαχητής στρατηγός γνωρίζει ότι οι Πέρσες θα περάσουν, όντως πολυαριθμότεροι. Μάλιστα, δικαιολογεί την απόφασή του λέγοντας ότι πιο κάτω πρέπει να κρατηθεί η άμυνα (εννοώντας τον ισθμό της Κορίνθου) όπου και πάλι οι Έλληνες, με μεγαλύτερες δυνάμεις θα έπρεπε να δώσουν συντεταγμένη μάχη υπολογίζοντας ο Λεωνίδας τόσο στην συνήθη ηθική υπεροχή των Ελλήνων μπροστά στον εχθρό όσο και στο γεγονός ότι ο οπλισμός τους είναι κατάλληλος για μάχη πεδιάδας (ελαφρύτερος των Περσών) κάτι που θα τους επέτρεπε καλύτερους τακτικούς ελιγμούς. Διώχνει μάλιστα και τους Σπαρτιάτες, για τον ίδιο λόγο. Για να μην θυσιαστούν άδικα και μείνει η Σπάρτη και η Ελλάδα χωρίς υπερασπιστές.
Κρατά κοντά του ένα άγημα τριακοσίων, κατά άλλους ανύπαντρων (που δεν θα άφηναν δηλαδή ορφανά) και κατά άλλους πατέρων (γιατί τα ορφανά τους ούτως ή άλλως θα αναλάμβανε η Πόλις) και εξηγεί πως δεν μένει τόσο για να καθυστερήσει τον Πέρση όσο γιατί εκεί τον έστειλε ο νόμος της Πόλεως ο οποίος είναι δράκος και κανείς δεν επιτρέπεται να τον αψηφά, πόσο μάλλον ο βασιλέας. Μένουν μαζί του και 700 Θεσπιείς λέγοντάς του ότι αυτοί δεν έχουν περιθώριο να "αμυνθούν παρακάτω" όπως οι άλλοι Έλληνες γιατί ο τόπος τους είναι αμέσως μετά τις Θερμοπύλες.
Οι κήρυκες των Περσών χρησιμοποιούν όλη τη διπλωματική τους τέχνη για να τον πείσουν. Του λένε ότι τα ξίφη των Λακεδαιμονίων είναι κοντύτερα για να πάρουν την απάντηση ότι "έτσι θα σας βλέπουμε από πιο κοντά". Του λένε ότι οι τοξότες είναι τόσο πολλοί που τα μυριάδες βέλη τους θα σκιάσουν τον ήλιο για να πάρουν την απάντηση ότι "οι Έλληνες θα έχουν έτσι την ευκαιρία να πολεμήσουν υπό σκιάν". Τέλος του λένε ότι είναι κρίμα να χαθούν άδικα τόσο γενναίοι πολεμιστές και ότι δεν θέλουν στα μάτια των υπολοίπων Ελλήνων να υποστούν ειδικά οι Σπαρτιάτες μια συντριβή.
Ο πόλεμος λοιπόν εξελίσσεται πρώτα σε ψυχολογικό επίπεδο. Ο Λεωνίδας ξέρει ότι όσο μακρυγορούν οι συζητήσεις εμπρός στους υπερασπιστές, με αυτά που ακούγονται, κινδυνεύει το φρόνημα. Με το σπαρτιατικό λοιπόν λακωνίζειν (που περικλείει φιλοσοφία) κλείνει τις διαπραγματεύσεις με το περίφημο "Μολών Λαβέ". Ας δούμε τι είπε με αυτές τις λέξεις ο βασιλιάς της Σπάρτης:

- Το μολών είναι μετοχή Αορίστου του ρήματος βλώσκω (βλώσκω, έβλωσκον, μολούμαι, έμολον).
- Επειδή δεν υπάρχει ανωμαλία στην τέλεια ελληνική γλώσσα αλλά διορθωτικές νότες (είναι μουσική η γλώσσα μας) όπως διέσεις, υφέσεις, αναιρέσεις κλπ ας δούμε από που προέρχεται η ρίζα μολ.
- Το ρήμα λοιπόν είναι "βλώσκω" και προέρχεται από το μλώσκω.
- Η μουσικότητα της ελληνικής γλώσσας δεν ανέχεται όμως ποτέ ένα μ μπροστά από ένα υγρό σύμφωνο όπως το λ. (Γι΄αυτό ο μαλακός-μλαξ λέγεται βλαξ, ο μετέχων εις μοίραν, ο άνθρωπος δηλαδή, ο μρωτός λέγεται βρωτός κ.ο.κ.)
- Το μλώσκω με τη σειρά του προέρχεται από το ρήμα μολίσκω (που σημαίνει έρχομαι αλλά μετά κόπου).
- Το μολίσκω προέρχεται από το μόλις που χρησιμοποιούμε και σήμερα.
- Το μόλις προέρχεται από το μόγις (επίρρημα: κοπιαστικότατα, μετά μεγάλου κόπου).
- Το μόγις προέρχεται από το μόγος (μέγας κόπος).

Λοιπόν πάλι προς τα πίσω:
Μόγος --> μόγις (ηχητικά το γ μετατρέπεται σε ένα κάπως παχύ και μακρόσυρτο λ που ακόμη και σήμερα ακούγεται στην προφορά λέξεων στις ντοπιολαλιές Θεσσαλίας, Πελοποννήσου κ. ά.) --> μόλις.

Πράγματι, σήμερα λέμε: "μόλις πρόλαβα να κάνω κάτι" και ο αλλοιωμένος και ανεκπαίδευτος γραμματικά πλέον εγκέφαλός μας το μεταφράζει αυτό το "μόλις" ως χρονικό επίρρημα ενώ το ορθόν είναι ότι πρόκειται περί τροπικού επιρρήματος: "πώς πρόλαβα;" - "μόλις" : "με μεγάλο κόπο" !!

Από το μόλις λοιπόν γίνεται ένα καινούργιο ρήμα: μολίσκω --> μλώσκω --> βλώσκω.
Στον Αόριστο όμως που δεν έχουμε την γειτνίαση των συμφώνων μ - λ (που χάριν ευηχίας όπως γράφτηκε πριν μετατρέπεται σε β - λ), μπορεί να μείνει έμολον.
Η μετοχή Αορίστου λοιπόν είναι μολών.

Στην ουσία δηλαδή ο Λεωνίδας τι είπε; "Κόπιασε πολύ για να τα πάρεις" (και που μου τα ζητάς τα όπλα μου - δηλαδή την υποχώρησή μου, μην νομίζεις ότι θα σου δοθούν εύκολα - ότι θα συντρέξω δηλαδή τους σκοπούς σου, θα κοπιάσεις πολύ για να πάρεις τα όπλα μου - αυτή τη θέση δηλαδή που υπερασπίζομαι).

Δεν του πούλησε δηλαδή ο Λεωνίδας του Ξέρξη φτηνό τσαμπουκά αλάνας γειτονιάς (come and get them! ρε να δούμε ποιός θα τις φάει...) αλλά του είπε με δυο λέξεις όλο το νόημα της ελληνικής αμυντικής φιλοσοφίας: ξέρω ότι η προσπάθειά μου είναι απέλπιδα γιατί είστε πολυαριθμότεροι αλλά μην νομίσεις ότι θα είναι εύκολη υπόθεση για σένα...

Μολών Λαβέ : Θα κοπιάσεις πολύ για να τα πάρεις ! (δηλαδή, όχι χωρίς συνέπειες)


ΥΓ. Η γραμματική ανάλυση είναι της καθηγήτριας φιλολόγου κ. Τζιροπούλου.